Byliny ogrodowe to zielne rośliny wieloletnie, zimujące w gruncie i wyrastające ponownie każdego roku. Ich pędy nadziemne, po wydaniu kwiatów i nasion, zwykle zasychają, a żywe pozostają organy podziemne (korzenie, kłącza lub rozłogi). Niektóre z bylin nie tracą ulistnienia jesienią. Są to byliny zimozielone.

Wybór bylin jest olbrzymi. Każda z roślin ma swoje wymagania co do gleby. stanowiska, temperatury. Dla każdego ogrodu można dobrać byliny, które będą dobrze rosnąć, nawet jeśli jest to miejsce o ekstremalnych warunkach: bardzo suche i jałowe, silnie nasłonecznione albo silnie zacienione i podmokłe.

Najbardziej tradycyjnym sposobem wykorzystania byliny jest rabata, na której sadzi się wybrane gatunki i odmiany pojedynczo lub grupami różnej wielkości. Można bylinami obsadzać większe powierzchnie ogrodu, zastępując w ten sposób trawnik.

Wymagania bylin nie są bardzo trudne do spełnienia, ale miejsce ich sadzenia musi być: bardzo starannie przygotowane, wszak będą rosnąć w tym samym miejscu przez kilka, a może nawet kilkanaście lat. Najważniejsze jest usunięcie chwastów trwałych (perzu, mniszka, podagrycznika itp.) organiczne nawożenie (kompost, obornik, nawóz zielony) i głębokie przekopanie.

Czas sadzenia bylin przygotowanych w szkółce w pojemnikach rozciąga się na prawie cały sezon wegetacyjny. Najlepszym jednak okresem jest wiosna, choć także sadzenie w sierpniu, wrześniu, a nawet w październiku daje dobre wyniki. Byliny sadzone w okresie późnojesiennym powinny być jednak zabezpieczane na czas zimy przed zbytnim przemarzaniem.

Gęstość sadzenia zależy od siły wzrostu, charakterystycznej dla gatunku i odmiany. Na 1 metrze kwadratowym sadzi się:

4 rośliny gatunków wyrastających na wysokość 1-2 m,
8-10 roślin wyrastających na 0,6-1 m,
12-15 roślin wyrastających na 25-30 cm,
25- 40 roślin mniejszych od 25 cm.


Najważniejsze zabiegi pielęgnacyjne to odchwaszczanie, podlewanie, usuwanie przekwitniętych kwiatostanów i ścinanie zaschniętych części nadziemnych po skończonej wegetacji. Po kilku latach uprawy niektóre z bylin wymagają odmłodzenia, polegąjącego na ich wykopaniu, oddzieleniu części najstarszych, porażonych przez choroby i zamierających, a posadzeniu tylko młodych i zdrowych przyrostów.

Ważny jest właściwy dobór gatunków i odmian bylin dla określonych warunków i celów.

Byliny na rabaty w miejscach słonecznych, umiarkowanie wilgotnych:

• Astry (Aster dumosus. A. novae-angliae, A. novi-belgii) - kwiaty białe, niebieskie, różowe, lila, fioletowe, VIII -X; wys. 25-100 cm;
• Pysznogłówka (Monarda) - kwiaty białe, różowe, czerwone, purpurowe, VII-VIIl; wys. 100-150 cm;
• Ostróżka (Delphinium) - barwa kwiatów: biała, niebieska, lawendowa, różowa, fioletowa, Vl-VIII; wys. 120-180 cm;
• Dzielżan (Helenium) - barwa kwiatów: żółta, pomarańczowa, czerwona, brązowa, także dwubarwne, VIII-IX; wys. 100-150 cm;
• Słoneczniczek (Heliopcis) - barwa kwiatów: żółta, Vll-IX; wys. 80-140 cm;
• Rudbeckia (Rudbeckia .cpeciosa) - barwa kwiatów żółta, VIII-X; wys. 50-70 cm;
• Piwonia (Paennia) - barwa kwiatów: biała, różowa, czerwona, VI; wys. 50-100 cm;
• Kosaciec (Iris barbata) - niezliczone barwy, VI; wys. 50-100 cm;
• Łubin (Lupinus) - barwa kwiatów: biała, żółta, różowa, czerwona, niebieska, także dwubarwne, Vl; wys. 100-150 ;
• Trzykrotka (Trudescantia) - barwa kwiatów: biała, różowa, niebieska, purpurowa, V-IX; wys. 50-80 crn;
• Przymiotno (Erigeron) - barwa kwiatów: biała, różowa, niebieska, fioletowa, VI-V; wys. 40-60 cm;

Byliny na rabaty w miejscach półcienistych, dość wilgotnych:

• Tawułka (Astilbe) - barwa kwiatów: biała, różowa, czerwona, lila, V 1-V I1I; wys. 40-100 cm;
• Orlik (Aquileqia) - barwa kwiatów:- biała, żółta, różowa, czerwona, niebieska, fioletowa, także dwubarwne, V-V1; wys. 50-70 cm
• Omieg (Duronicum orientale) - barwa kwiatów żółta, V; wys. 40-50 cm;
• Serduszka (Dicentra .spectatbilis) - barwa kwiatów różowo-buta, V-VI; wys. 60-80 cm;

Byliny do ogrodu skalnego w miejscach słonecznych i suchych:

• Krwawnik (Achillea ageratifolia) - kwiaty białe, Vl-VII; 10-20 cm;
• Goździk (Dianthus plumarius) - barwa kwiatów: biała, różowa, czerwona, VI-VII; wys. 20-30 cm;
• Wilczomlecz (Euphorbia myrsinites) - kwiaty żółtozielone, V; dekoracyjne ulistnienie; wys. 40 cm;
• Mokrzyca (Minuartia laricifolia) - kwiaty białe, VI-VII; wys. 10-20 cm;
• Mydlnica (Sapunaria x olivana) - kwiaty różowe, VI; wys. 5 cm;
• Skalnica (Saxifraga paniculata) - kwiaty białe, V-Vl; wys. 30 cm, ozdobne rozetki szarych liści;

Rojnik (Sempervivum) - efektowne rozetki liściowe, zielone, czerwone, brązowe lub dwubarwne;

• Rozchodniki (.Sedum) - wiele gatunków i odmian o najróżniejszych formach, kwiaty białe, różowe, żółte, liście zielone, niebieskawe, czerwone lub pstre;
• Macierzanka (Thymus) -barwa kwiatów: biała, różowa, karminowa, VI; wys. 5-15 cm, liście zielone, stare, żółte lub pstre;

Byliny jako rośliny okrywowe, zadarniające w miejscach słonecznych:

• Ukwap (Antennaria) - kwiaty białe lub różowe, Vl; wys. 15 cm, srebrzyste ulistnienie;
• Rogownica (Cerastium biebersteinii) - kwiaty białe, Vl; wys. 20 srebrzystobiałe ulistnienie;
• Poziornkówka (Duchesnea) - kwiaty żółte, całe lato; wys.10 cm, dekoracyjne, czerwone owoce jak poziomki;
• Bodziszki (Geranium rnacrorrhizum, G.sanguineum) - barwa kwiatów: biała, różowa, fioletowa, V-VI; wys. 10-40 cm;
• Kocimiętka (Nepeta) - kwiaty lawendowe, VI-VIII; wys. 40 cm, szaroniebieskie ulistnienie;
• Czyściec (Stachys byzantina) - kwiaty różowe, VI-VII; wys. 30 -40 cm, białosrebrzyste wełniste liście;

Byliny jako rośliny okrywowe w miejscach cienistych:

• Marzanka (Galium odoratum) - kwiaty białe, V-VI; wys. 15-30 cm:
• Bluszczyk (Glechoma) - kwiaty niebieskofioletowe, V-IV; wys. 10 cm, także odmiana o liściach białoobrzeżonych;
• Funkia (Hosta)- kwiaty białe i lila, VI-VII; wys. 40-60 cm, liście zielone, niebieskawe, żółte, biało-zielone, żółto-zielone;
• Gajowiec (Lamiastrum 'Florentinum') - kwiaty żółte, V; wys. 30 cm, dekoracyjne pstre liście;
• Barwinek (Vinca rninor) - barwa kwiatów: niebieska, biała, bordo. IV-V; wys. 10-20 cm, liście zielone lub biało obrzeżone. zimozielone;
• Pragnia (Waldsteinia ternata) - kwiaty żółte, IV; wys. I5 cm liście zimozielone.