Kazimierz Pliszka SGGW, Warszawa

Borówka wysoka od wielu lat jest mile widziana na naszych stołach jako owoc świeży lub przetworzony w kuchni. Ten "smaczny przybysz z Ameryki" zadomowił się na stałe w naszym kraju. Powierzchnia uprawy towarowej borówki na świecie powiększa się, a w roku 1999 wynosiła ponad 27 tys. ha. W Polsce szacowana jest na 350 ha, co wcale nie pomniejsza znaczenia amatorskiej uprawy tego krzewu. Owoce jej znane są w handlu pod nazwą "jagody amerykańskiej". Jest to ulubiony przysmak dzieci i osób w sędziwym wieku. Dlatego wszyscy, którzy poznali smak tego owocu, chcą uprawiać krzewy borówki wysokiej we własnym ogrodzie lub na działce. Polski botanik nazwał krzewy "jagody amerykańskiej" borówką, co ma związek z borem sosnowym. Stąd wynika specyfika wymagań siedliskowo-glebowych tej rośliny jagodowej.

Borówka wysoka należy roślin uprawnych o bardzo niskich wymaganiach pokarmowych. Jej krzewy zawierają w swoich organach przeciętnie o połowę niższe stężenia składników mineralnych w porównaniu z innymi gatunkami roślin sadowniczych i warzywnych. Są to krzewy o specyficznych wymaganiach co do gleby i stanowiska. Borówka najlepiej rośnie i owocuje na glebie silnie kwaśnej o pH 3,8 do 4,5, ciepłej i dostatecznie wilgotnej w czasie okresu wegetacyjnego. Ponadto należy pamiętać, że krzew ten jest światłolubny, a "skąpany w słońcu" zawiązuje dużo pąków kwiatowych i daje duże, błękitnie wybarwione, słodkie jagody. Natomiast w miejscach zacienionych spada plenność krzewu, a owoce pozostają zielonkawe i kwaśne. Dlatego wybierajmy dla borówki miejsca nasłonecznione i osłonięte od wiatrów. Tyle można powiedzieć na temat wyboru stanowiska dla powodzenia uprawy borówki wysokiej.

Jednakże najważniejszą sprawą jest przygotowanie gleby przed sadzeniem roślin. Jak już wspomniano wcześniej, borówka rośnie i plonuje na glebach silnie kwaśnych, które można znaleźć na działkach leśnych i przyleśnych. Natomiast typowa gleba ogrodowa nie nadaje się pod uprawę tego krzewu. Dlatego konieczne jest przygotowanie specjalnego stanowiska. Na glebie o wysokim pH lub silnie wapnowanej krzew borówki karłowacieje, a liście przebarwiają się na kolor jasno - żółty. Zachodzi tu konieczność przygotowania specjalnego substratu, tj. mieszaniny torfu kwaśnego , piasku i kory sosnowej w stosunku 3:1:1, który posłuży nam do wypełnienie dołów o średnicy 120 cm i głębokości 60 cm. Doły takie należy wyścielić czarną folią, tworząc kołnierz nad powierzchnią gleby. Na dnie dołka dziurawimy folię, co umożliwi spływanie nadmiaru wody. Można zrobić większą powierzchnię, płycej zagłębioną i wyścieloną folią z dziurami. W przypadku gleby piaszczystej i leśnej zaleca się zaprawiać dołki kwaśnym torfem w dawce 1-2 worki na krzew. Torf ma bardzo dużą pojemność wodną, co sprzyja normalnemu wzrostowi krzewów nawet kiedy zapomnimy o podlewaniu w czasie suszy majowo-czerwcowej.

Kolejnym istotnym czynnikiem, wpływającym na powodzenie uprawy borówki, jest dostatek wody w glebie w okresie wegetacji roślin. Bardzo często w maju padają deszcze, a gleba w głębszych warstwach jest sucha. Skutki braku wilgoci w glebie , szczególnie w upalne letnie dni objawiają się słabym wzrostem wegetatywnym i więdnięciem jagód. Przystępując do założenia małej plantacji amatorskiej, musimy wybrać odmiany borówki wysokiej, które zamierzamy kupić w licencjonowanej szkółce lub w centrum ogrodniczym. W naszym ogrodzie powinny być dojrzewające jagody od połowy lipca do pierwszych przymrozków w październiku. Do najwcześniej dojrzewających odmian w lipcu należą: EARLYBLUE, DUKE, PATRIOT i SPARTAN. Średniowczesne odmiany to: BLUEJAY, BERKELEY, BLUECROP, NELSON, a późne to: BRIGITTA BLUE, BLUEGOLD i DARROW. Na działce powinniśmy mieć kilka odmian borówki o różnej porze dojrzewania, aby cieszyć się zbieraniem jagód do późnej jesieni. Zapewni to również odpowiednie stosunki zapylania.

W Polsce materiał szkółkarski sprzedawany jest przeważnie jesienią. Polecane są krzewy w doniczkach (2-3 l) o wysokości pędów 30-40 cm, lub duże balotowane z bardzo dużą bryłą korzeniową. Te ostatnie rozprowadza Pole Doświadczalne Borówek Uprawnych SGGW. Zakupione krzewy w doniczkach można sadzić już w końcu sierpnia, co sprzyja lepszemu zakorzenieniu się w glebie. Wyjmując roślinę z doniczki do sadzenia należy nieco poszarpać powierzchnię bryły korzeniowej, ponieważ często przy ściankach doniczki tworzy się warstwa obumarłych korzeni. Krzewy sadzimy na taką głębokość jak rosły w szkółce. Po posadzeniu wskazane jest obfite podlanie wodą oraz ściółkowanie starymi trocinami lub korą sosnową. Nawożenie mineralne stosujemy dopiero wiosną przyszłego roku. Wówczas to usuwamy sekatorem drobne pędy i lekko skracamy główne przyrosty. Młode krzewy nawozimy trzykrotnie, najlepiej siarczanem amonowym. Pierwszą dawkę (1,6 g) zaleca się stosować w okresie nabrzmiewania pąków, drugą zwykle w drugiej połowie maja, a trzecią pod koniec czerwca. Znacznie prostsze jest stosowanie roztworu tego nawozu w dawce 1 łyżka stołowa płaska na 8 l wody pod jeden krzew, co 10 dni od kwietnia do końca czerwca.

Nowo posadzona roślina powinna dać 3 do 4-ch pędów długości 60-80 cm. Pąki kwiatowe zawiązują się dopiero w drugim roku po posadzeniu krzewów. Niektóre firmy chemiczne oferują specjalne mieszanki nawozów mineralnych dla borówki. Są one wystarczająco dobre, ale zawsze należy pamiętać o umiarkowanym nawożeniu i utrzymaniu gleby dostatecznie kwaśnej i optymalnie wilgotnej w okresie wegetacji. Wówczas spełnią się nasze marzenia o jagodowym raju w ogrodzie.

źródło: Czasopismo "Działkowiec"